Bump To The Grind: Anatomie van een groove

Normaal gesproken hoor ik mijn muziek het liefst ouderwets in hapklare albumbrokken, maar de afgelopen tijd heb ik eindelijk eens de shuffleknop in iTunes durven indrukken: Een grabbelton van 15.000 liedjes in allerlei genres, wat een pret! Zo hoor je weer eens dingen die je niet zo snel 'echt' zou opzetten en merk je ook wat je nou eigenlijk echt heel goed vindt; Repulsion, bijvoorbeeld.

Kort-door-de-bocht & bondig: Repulsion kwam uit Flint, Michigan en vond ruim twintig jaar geleden de grindcore uit. In 1989, de band was inmiddels al uit elkaar, werd hun demo Slaughter Of The Innocent (uit 1986) door bewonderaars/donderstelers Carcass alsnog op CD uitgebracht onder de titel Horrified. Ik kan me nog levendig mijn eerste luisterbeurt herinneren: Na het wekelijkse bezoek aan de CD-verhuurwinkel nam ik op vrijdagavond mijn vaste plaats in op de convectorput in de huiskamer, op walkmankoptelefoonsnoerafstand van de spiksplinternieuwe familie-CD speler, half tussen de gordijnen met de rug (tegenwoordig achilleshiel) tegen het koude raam om de TV niet te blokkeren voor ouders en zusjes. Ik was op dat moment blijkbaar even vegetarisch off the wagon, want als ik de plaat nu terughoor, ruik en proef ik onmiddellijk weer het broodje met geroosterd vleesch dat ik at tijdens het luisteren, een associatie die natuurlijk nog even lekker dik wordt aangezet door de bandnaam én de titel van het eerste nummer, "The Stench Of Burning Death".

Nou had ik destijds al wel die andere oergrindband Napalm Death gehoord, maar die vond ik eerder nogal grappig dan bijzonder goed. Had waarschijnlijk ook te maken met Henk Westbroek, die in Hilversum 3's metalprogramma VARA's Vuurwerk (dinsdagavond na de voetbaltraining) bij wijze van gimmick, gesandwiched tussen bands als Sleeze Beez en Dokken, steeds alleen de nummers van een seconde of 5 draaide; maar goed, zelfs de van de buurjongen getapete Scum / From Enslavement To Obliteration dubbellaar vond ik weliswaar fascinerend, maar deed me uiteindelijk niet heel veel. Dan zette ik liever nog een keer Back For The Attack op.

Horrified beviel meteen een stuk beter. Als ik het nu terughoor snap ik wel waarom: Minder chaotisch, strakker gespeeld en, ook niet onbelangrijk voor een vijftienjarige, gestoken in een 'normale' splatter-metalhoes; zie hierboven mijn middelbareschoolagenda-impressie ervan, circa 1990/1991. Die agenda is verder van voor tot achter dichtgeplakt met foto's uit muziekbladen en dus ook een erg amusante neerslag van de ontwikkeling van mijn smaak dat schooljaar: Het begint met Overkill en Dark Angel en gaat via R.E.M. en The La's naar Jaco Pastorius en Captain Beefheart op de laatste bladzijdes.

Anyhoo, Repulsion springt er nu dus nog steeds uit in m'n playlist en roept bijvoorbeeld de vraag op of de eerste inderdaad vaak de beste is. Zie bijvoorbeeld ook Ray Charles, The Beatles, Led Zeppelin, Ramones etc. Daar wilde ik hier wat over verder mijmeren, todat me iets anders opviel; helaas voor u allen, want het is weer drummersgeraaskal vanaf hier...

In de All Music Guide omschrijving van Horrified valt het volgende te lezen: “…alternating between blastbeats and double-time thrashing, with only a few sections approaching any kind of groove." NOT! Waar de oude Napalm Death het vooral moet hebben van blurry britse crustpunk white noise erupties (die ik in de loop der tijd ook wat beter heb leren waarderen), klinkt Horrified toch gewoon heel erg old school death metal, rauw & catchy, zeg maar gerust rock 'n' roll, en het zijn juist niet de vernieuwende blastbeats die het hem doen: Het lekkerst zijn de nummers waarin veel gebruik wordt gemaakt van, zoals ik het maar noem, de grind stomp. Wat dat betreft zijn Napalm Death's Mick Harris en Repulsion's Dave 'Grave' Hollingshead dan wel allebei klassieke halve drumzolen, maar is de één meer een vermakelijke ADHD clown à la Keith Moon, en komt de tweede, met zijn Hitlersnor & -zijscheiding en veroordeling voor grafschending, eerder voort uit de minder vermakelijke doch hard groovende klootzakken-school van John Bonham. Overigens bedacht Harris de term 'grindcore' en schittert hij bovendien op de ultieme extreme metaldrummersfoto (ik steek ook altijd graag m'n tong uit als ik goede muziek hoor, wat is dat toch...):


Maar goed, de grind stomp dus. Het geheim hiervan is de geïmpliceerde tweede tel (als tweekwarts geteld, éé-ne-twee-je):

BAS-SNARE-(niks)-SNARE, BAS-SNARE-(niks)-SNARE enzovoorts

De basdrum op de tweede tel ontbreekt dus, waarbij aangetekend dat de tweede snare meestal een vette boost krijgt middels een dubbele of enkele grace note (voorslagje/- roffeltje) van de basdrum. In feite is het een snelle, gemankeerde variant op de klassieke D-beat, en ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de stomp daar ooit per ongeluk uit is ontstaan vanwege het ziedende tempo. Dit uit-nood-geboren / schitterend-ongeluk principe is bijvoorbeeld ook waarneembaar in het lepe truukje van het 'laten lopen' (= niet spelen) van de eerste snare, wat inmiddels behoorlijk is ingeburgerd in de extreme metal om de polsjes even wat rust te geven aan het begin van een maat. Ook dat klinkt altijd erg fijn, en ik vraag me wel eens af of ik het, ahum, 'artistiek' zo hogelijk kan waarderen omdat ik als het ware het relaxmomentje van de drummer kan navoelen, of dat het voor iedere luisteraar een goed in het gehoor liggende uitgestelde kickstart is...

Maar terug naar de hoofdzaak: De originele D-beat werd 'uitgevonden' door en is vernoemd naar punkband Discharge en heeft zelfs een compleet nieuw desgenaamd genre voortgebracht. In vergelijking met de grind stomp heeft de D-beat behalve een lager tempo, ook een extra basdrum-kick vlak na de eerste snare (maar net vóór de tweede tel), wat ik persoonlijk nogal een flow-verstorende lompe hobbel vind, als een Doc Martin tegen je knieschijf. Hierdoor sneeuwt immers die cruciale geïmpliceerde tweede tel een beetje onder en dat is zoals gezegd het geheim van de stomp: Door het ontbreken van de basdrum op de tweede tel wordt de razende snelheid voor het gevoel gehalveerd en stuiter/headbang je dus heerlijk comfortabel van eerste tel naar eerste tel. Het groovet, waar de bonkige D-beat toch vooral oproept tot a-ritmisch ellebooggepogo:

Fonetische D-beat:
boemTAKboem-boemTAK, boemTAKboem-boemTAK, enz.

Fonetische grind stomp:
boemTAK-rffTAK, boemTAK-rffTAK, enz.

Hoog tijd voor wat audio-voorbeeldjes, niet? Metalcoreband Terror (die ik toevallig deze week in het Patronaat ga zien) was zo vriendelijk om beide ritmes zo goed als achtermekaar in één nummer te stoppen; de drummer begint ondanks het hoge tempo dapper met een pokdalige D-beat, maar schakelt, als de zang erbij komt en het couplet begint, wijselijk over naar de oneindig veel geilere grind stomp:

MP3 Terror - "Test My Convictions"

OK, even een stapje terug, want dat ging enkelen van u wellicht een pietsie te snel, zo out of the blue. Hier een stug volgehouden, klip en klare D-beat van de Bazen zelve:

Discharge - "Does This System Work?" (YouTube)

Nu, om de huppelkadans van de grind stomp er even goed in te krijgen, luister eens naar deze openingsriff (het gaat hier dus even niet om de drums, maar puur om het ritme van de gitaarriff):

Karma To Burn - "Thirty" (YouTube)

Duhduh-tuh duhduh-tuh duhduh-tuh enz., dus, simpel zat; maar dit is dan ook een vertrouwde halvetijds vierkwarts rock-groove, het ritme waar de stomp voor de goede verstaander slecht naar hint. Vertaald naar drums in uptempo grindcore tweekwarts wordt dat dus zoals gezegd: boemtak-tak boemtak-tak enz. Got it?

Welaan, tijd voor Repulsion zelf, waarbij ik meteen maar toegeef dat de stomp lang niet altijd strikt en non-stop door de drummer wordt gespeeld en voor het ongetrainde oor misschien ook lastig te horen is door de grafkelderproductie en het hoge tempo. Het leuke is echter dat de gitaarriffs het patroon, met accenten op de snare (de ‘tak’) van de afterbeat, vaak overnemen, zoals bijvoorbeeld in deze twee liedjes goed te horen is (en fijn ook hoe bij beiden op het eind de boel nog even grondig aan gort wordt geblast). Probeer eens of u hem kunt horen, of beter gezegd, voelen:

MP3 Repulsion - "Slaughter Of The Innocent"

MP3 Repulsion - "Bodily Dismemberment"

Zeg nou zelf, eigenlijk is het gewoon Motörhead-voor-Echte-Manne, toch? In “Slaughter Of The Innocent” speelt Dave 'Grave' z’n fills ook nog eens lekker over de eerste tel heen, waardoor hij met zijn crash uitkomt op de 'tak'/snare/afterbeat, net als de gitaarriff.

Ter vergelijking, bij het volgende nummer begint hij met de standaard polka/thrash-beat ('boemtakboemtak' ad infinitum), maar pakt hij in het couplet samen met de gitaren ook weer fijn de stomp accenten mee in de tekstloze gaatjes aan het einde van de maat:

MP3 Repulsion - "Radiation Sickness"

En tenslotte gaan hier de drums op z'n polka's rechtdoor, terwijl de gitaren wél de grind stomp afterbeat benadrukken; maar eerlijk gezegd plaats ik deze gewoon als bonus track vanwege (do not adjust your speakers) de bassolo vlak vóór de eindstreep...yowzaah:

MP3 Repulsion - "Acid Bath"


Deze grind stomp, en nu wordt het pas écht interessant (ha!), heeft op wonderbaarlijke wijze ontzettend veel weg één van de meest basale ritmes uit de samba, meestal gespeeld door de tamborim maar vaak ook door de snare. Niet alleen het ritme is vergelijkbaar met die van de stomp (al ligt het accent in samba duidelijk meer op de eerste tel), maar het heeft ook nog eens diezelfde lekkere slordig struikelende swingfeel, ook hier weer vanwege het krankzinnige tempo dat met één hand moet worden opgebracht, alsmede het feit dat bij samba meestal een mannetje of tien (of vijftig) dezelfde partij dienen te spelen. Wel is dit allemaal ook weer, net zoals bij Karma To Burn, in gehalveerd basistempo, dus houdt steeds die 'duhduh-tuh duhduh' in je achterhoofd en luister:

Tamborim (helemaal op het eind, zo ongeveer vanaf 0:59, speelt hij hem het duidelijkst; de eerste tel (de 'basdrum') is te herkennen aan het kantelen van het trommeltje):


Hier hoor je het voorgedaan op een sambadrums instructie CD, met de snare in de rol van de tamborim inclusief wat variaties; op het eind ('exercise number 6', vanaf 2:00 min.) speelt hij het op het hele drumstel en wordt hopelijk duidelijk wat ik bedoel:

MP3 Duduka Da Fonseca - "More Snare Drum Patterns For Samba"

En hier van dezelfde CD gespeeld door een compleet samba-batucada ensemble (de 'grind stomp tamborim' in je linkeroor vanaf 0:13 min., en de snare helpt ook een handje):

MP3 Duduka Da Fonseca - "Batucada (With Trombone)"

Nog een leuke bijkomstige variant: Hetzelfde ritme verschuift als het ware naar triolen (drie even lang durende noten over de maat verspreid) als je het snel en met z'n heel velen gaat spelen; en jazeker, ook bij Repulsion (en sowieso in metal) wordt de triolen-fill geregeld van stal gehaald (hoor bv. "Bodily Dismemberment"). Dit filmpje laat een repetitie zien van één van de beroemdste samba-scholen van Rio, Mocidade. Van een onvoorstelbare schoonheid zonder meer, maar het triolendingetje waar het nu even om gaat hoor en zie je het best zo ongeveer vanaf 2:00 min., als de cameraman naar voren loopt richting tamborims:

Caixa da Mocidade


En om de cirkel sonisch helemaal rond te maken, hier nog wat harsh noise batucada in volle braziliaanse vinyl-rip glorie; nietsontziend, hard en groovend als Repulsion. Let met name op het grind stomp tamborijntje in de breakdown op 0:32 min. en de wellicht beter van Frans Bauer bekende triolen-fill, steeds vlak voor de "HEEEEEYYY!":

MP3 Escola De Samba Salgueiro - "Ensaio De Ritmos"

Enfin, wat ik maar even wou zeggen: Horrified is nog steeds zooooo enorm de moeite waard, niet als historisch verantwoord 'moetje' à la "Rocket 88", of omdat Repulsion het alleenrecht heeft op de grind stomp (verre van), maar gewoon, omdat de riff van "Slaughter Of The Innocent" om te huilen zo mooi is. Ik ben weken, zo niet maanden met dit stukske bezig geweest (Repulsion is inmiddels waarschijnlijk al lang & breed de top tien van mijn Last FM stats binnengedenderd), maar ja, het valt nu eenmaal niet mee om een beetje coherent te redenen als de adrenaline door je lijf giert. Waarvan akte.

Rest ons nog de ultieme rechtvaardiging voor dit subjectieve betoog, zijnde de tekst van het refrein van deze evergreen: